De toegevoegde waarde van burger-/patiëntparticipatie

De juiste mensen op de juiste plek is belangrijk bij patiëntenparticipatie. Patiëntenparticipatie betekent het benutten van de specifieke Ervarings­deskundigheid van patiënten en/of hun naasten voor het verbeteren van de zorg. Welk soort georganiseerd verband van patiënten past het beste bij welke soort participatie? Deze pagina gaat in op wat de toegevoegde waarde van burger- en patiëntenparticipatie bij veranderingen en ontwikkelingen in de zorg kan zijn.

Snel naar:

Burgers en patiënten hebben een ander perspectief op zorgverlening dan zorgverleners. Menig arts die zelf patiënt is geworden, zal dat beamen. Vanuit een ander perspectief kan eenzelfde situatie er heel anders uitzien. Dat kan ook heel verrijkend zijn. Het leren benutten van het perspectief en de Ervarings­deskundigheid van burgers en patiënten met de zorg, vanuit de impact op hun persoonlijke situatie, hun behandeling, hun ziekte en herstel, hun maatschappelijke mogelijkheden, heeft als doel de kwaliteit van zorg te verhogen, te komen tot meer patiëntgerichte (organisatie van) zorg en betere kwaliteit van leven.

Burger- en patiëntparticipatie levert dan ook veel op. Denk hierbij aan:

> Inzicht in behoeften en wensen van burgers en patiënten in het zorgtraject;
> Inzicht in ervaringen van burgers en patiënten met zorg en de gevolgen voor hun dagelijks leven en hun omgeving;
> Potentiële ideeën om knelpunten in de zorg te verbeteren;
> De mogelijkheid om verbeter-ideeën vooraf voor te leggen aan de primaire doelgroep van (potentiële) zorggebruikers en aan ervaringsdeskundigen;
> Een betere aansluiting van het zorgaanbod op wensen/behoeften van burgers en patiënten in hun dagelijks leven;
> Draagvlak bij burgers en patiënten(-organisaties) voor de beoogde verandering/ontwikkeling;
> Bijdrage aan de implementatie door meer en beter begrijpelijke informatie en communicatie;
> Een positieve impact op de ervaren kwaliteit van zorg, een bijdrage aan de kwaliteit van leven van burgers en patiënten en een bijdrage aan maatschappelijke participatie.

Verschillende types van burger-/patiëntparticipatie

Voor verschillende onderwerpen zijn verschillende burger- en patiëntengroepen te benaderen:

Type 1: Burgerparticipatie met inwoners van het betreffende gebied

Type 2: Cliënten- of patiëntenraden en cliënten- of patiënten-panels met kennis en deskundigheid over de eigen zorginstelling

Type 3: Patiënten (inclusief ouders, naasten) met kennis en Ervarings­deskundigheid over een specifieke aandoening

Type 4: Ervaringsdeskundigen met kennis en ervaring die zorginstellings- en aandoenings-overstijgend is en met een bredere (opgeleide) blik op de organisatie van de zorg

Type 5: Professionele vertegenwoordigers vanuit patiëntenorganisaties en koepelorganisaties met kennis en ervaring vanuit een brede patiënten-achterban, die generiek kan zijn (bv. Patiëntenfederatie, Zorgbelang) of specifiek (bv MIND, Diabetesvereniging).

Bij een verandervraagstuk in de zorg kan op basis van bovenstaande typering vooraf worden bepaald welke (combinatie van) burger- en patiëntenvertegenwoordiging de meest geschikte participatie-vertegenwoordiging vormt.

Daarbij is het advies om participanten:

Wanneer het niet lukt om de juiste patiëntvertegenwoordiger te vinden voor een zorginstelling overstijgende patientparticipatie-proces, dan is het mogelijk om hier ondersteuning bij te krijgen via Ikzoekeenpatient.nl.

Verschillende niveaus van burger-/patiëntparticipatie

Er zijn verschillende niveaus van participatie mogelijk, zie hieronder in de participatiecirkel. Het verdient aanbeveling om hierover voorafgaand aan de samenwerking tussen betrokken partijen onderling heldere afspraken te maken om te voorkomen dat hierover verschillende verwachtingen bestaan.

Creëren van de juiste participatiemix

Voor verschillende participatieonderwerpen en voor de verschillende participatieniveaus is inzet van verschillende participanten nodig. Het is dus van belang om vooraf te bepalen welk type patiëntvertegenwoordiger het best betrokken kan worden bij burger- of patientparticipatie trajecten. Daarbij is het ook belangrijk vooraf met elkaar af te spreken welk niveau van participatie wordt verwacht. Dit helpt niet alleen om snel de juiste participanten te vinden, maar ook om bij de participanten hun verwachtingen te managen en teleurstelling achteraf te voorkomen.

Werkvormen voor burger-/patientparticipatie

Afhankelijk van de intensiteit van de participatie en van de beoogde doelgroep kan een passende werkvorm voor de burger-/patientparticipatie worden gekozen. Bekend is dat de hoog-intensieve patiëntparticipatie met inloopsessies vaak zeer betrokken participanten aantrekt. Dit levert helaas vaak geen representatief beeld op voor de hele betrokken populatie. Door een combinatie te maken met een laag-intensieve werkvorm kan de representativiteit van de participatie worden verhoogd. Zo kunnen bijvoorbeeld de uitkomsten van een fysieke themabijeenkomst met een groep participanten, ter prioritering of ter beoordeling worden voorgelegd aan een bredere groep participanten via een digitale vragenlijst of vox-pop.

Hieronder ter inspiratie enkele voorbeelden van meer en minder intensieve participatiewerkvormen, waarbij zeker nog meer opties mogelijk zijn dan hieronder genoemd.

Plan van aanpak in een schema

Is deze pagina nuttig?
Bedankt voor je feedback!