Ruim één op de drie cliënten krijgt niet genoeg verpleeg(huis)zorg

Meer dan één op de drie mensen die verpleeg(huis)zorg ontvangt binnen de Wet langdurige zorg (Wlz) heeft niet het gevoel de zorg te krijgen die nodig is. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland onder ruim 800 cliënten en mantelzorgers die verpleeghuiszorg thuis of in een verpleeghuis krijgen of daarbij betrokken zijn. Drukte op de afdeling en personeelstekorten worden daarbij het vaakst genoemd als oorzaak.  

De deelnemers waarderen de Wlz-zorg gemiddeld met een 7,3. Toch voelt een aanzienlijke groep (34%) zich onvoldoende geholpen. Volgens directeur-bestuurder van Patiëntenfederatie Nederland Arthur Schellekens laat dit zien dat het systeem onder druk staat: “Mensen met een Wlz-indicatie zijn vaak, naast informele zorg, afhankelijk van intensieve zorg van deskundige professionals en permanent toezicht. Dan is het extra zorgelijk dat zo’n grote groep aangeeft dat de zorg die zij krijgen tekortschiet.” 

Vast team en goede afstemming ontbreekt vaak 

Deelnemers aan het onderzoek geven aan een vast team van zorgverleners het belangrijkste aspect te vinden van goede, persoonsgerichte zorg. Opvallend is dat deelnemers juist over dat aspect van Wlz-zorg het meest ontevreden zijn. Eén op de vijf deelnemers is (zeer) ontevreden over de mate waarin met vaste teams wordt gewerkt. Hetzelfde percentage is ontevreden over de afstemming van zorg tussen zorgverleners. Schellekens ziet daar een verband tussen: “Cliënten en mantelzorgers krijgen te maken met wisselende gezichten die niet goed met elkaar en met cliënten en mantelzorgers communiceren over de zorg. Dat ondermijnt het gevoel van veiligheid en vertrouwen, terwijl dat juist zo belangrijk is in de verpleeghuiszorg.”

Uit het onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat zorgverleners veranderingen in de gezondheid van patiënten meestal wel signaleren, maar dat de zorg lang niet altijd goed hierop wordt aangepast. Ook wordt bij aanpassingen vaak niet met zowel de patiënt als de mantelzorger afgestemd. 

Mantelzorgers voelen zich vaak zwaar belast

Het onderzoek laat ook zien hoe groot de rol is van mantelzorgers. Meer dan de helft ervaart hun zorgtaken als redelijk tot zwaar belastend. Dit speelt vooral bij mensen die thuis Wlz-zorg ontvangen. Mantelzorgers geven aan dat afspraken over taken en verantwoordelijkheden lang niet altijd duidelijk vastliggen, wat bij hen kan leiden tot extra druk en onzekerheid. 

De communicatie met zorgaanbieders verloopt meestal telefonisch, via portalen of e-mail. Mantelzorgers zijn vooral tevreden als er snel wordt gereageerd. Minder frequent contact leidt juist tot ontevredenheid: mantelzorgers geven dan aan onvoldoende te weten hoe het met hun naaste gaat en hoe de zorg verloopt. 

Afspraken vaak niet goed vastgelegd

Ook rond het gebruik van hulpmiddelen en de inzet van digitale (hybride) zorg blijkt de vastlegging onvoldoende. Veel deelnemers weten niet of afspraken hierover schriftelijk zijn vastgelegd, terwijl dat wel belangrijk is voor duidelijkheid en continuïteit van zorg: “Zonder duidelijke afspraken lopen mensen het risico tussen wal en schip te vallen. Iedereen moet kunnen terugvallen op wat er is afgesproken over onder meer hulpmiddelen, digitale zorg en de rol van mantelzorgers,” aldus Schellekens.  

Patiëntenfederatie Nederland roept zorgaanbieders, zorgkantoren en overheid op om vanuit hun verantwoordelijkheid continu te monitoren of mensen met een Wlz-indicatie daadwerkelijk de geïndiceerde zorg krijgen en zo nodig andere vormen van zorg te organiseren. Daarnaast is het belangrijk om te zorgen voor voldoende instroom en behoud van deskundig personeel.  

Om samenwerking en afstemming te bevorderen is het wenselijk om alle afspraken over (palliatieve) zorg, hulpmiddelen, hybride zorg en de rol van mantelzorgers structureel schriftelijk vast te leggen en te zorgen dat alle betrokken zorgverleners die naleven. Alleen met duidelijke afspraken, goede afstemming en het serieus nemen van wensen en belastbaarheid van zorgvragers en mantelzorgers kan passende Wlz-zorg worden geboden.

Tenslotte is het belangrijk goed samen te werken en af te stemmen met elkaar, de cliënt en mantelzorgers. Hierbij is het belangrijk ook de belastbaarheid van de mantelzorger onderwerp van gesprek te laten zijn en waar nodig hier ondersteuning in aan te bieden.