Toestemmingsvereiste

Voordat je een bepaald onderzoek krijgt of wordt behandeld, is jouw toestemming nodig. Dit heet in de WGBO het toestemmingsvereiste. De informatieplicht en het toestemmingsvereiste hangen nauw met elkaar samen. Alleen als je goed bent geïnformeerd, weet je waarvoor je toestemming geeft.

Wat houdt het toestemmingsvereiste in?

Een zorgverlener mag jou alleen behandelen met jouw toestemming. Om toestemming voor een bepaalde behandeling te kunnen geven, krijg je eerst informatie. Misschien heb je bedenktijd nodig. Zeg dit dan duidelijk tegen je zorgverlener. Uiteindelijk beslis je zelf of je wordt behandeld of niet. Wanneer je alle informatie hebt gekregen en begrepen, kun je beslissen of je de voorgestelde behandeling wilt. Je kunt ook kiezen voor een eventuele andere behandeling of om niet behandeld te worden. De zorgverlener moet jouw beslissing respecteren. Belangrijk voor de zorgverlener is dat je weloverwogen toestemming geeft voor de behandeling. Daarbij moet duidelijk zijn dat je de informatie hebt begrepen, en dat je op basis daarvan kiest. Dit wordt ook wel ‘informed consent’ genoemd. Vaak geef je mondeling toestemming voor een behandeling. Voor meer ingrijpende behandelingen geef je schriftelijk toestemming.

Wordt altijd om toestemming gevraagd?

Wanneer de behandeling ingrijpend is, zal de zorgverlener uitdrukkelijk uw toestemming vragen. Bij minder ingrijpende behandelingen zal niet altijd zo duidelijk om jouw toestemming worden gevraagd. Jouw toestemming blijkt dan uit je gedrag. In sommige gevallen wordt jouw toestemming veronderstelt, bijvoorbeeld voor handelingen die bij een behandeling horen zoals het plakken van een pleister na een vaccinatie (inenting).

Een voorbeeld: toestemming blijkt uit gedrag

Je bent door de huisarts verwezen naar een laboratorium om bloed te laten afnemen. Wanneer je je mouw opstroopt en je arm uitsteekt, blijkt daaruit duidelijk dat je toestemming voor de bloedafname geeft.

Kan ik mijn toestemming intrekken?

Nadat je je toestemming hebt gegeven, kun je altijd van mening veranderen en je toestemming intrekken. In dat geval zoek je samen met de zorgverlener naar een andere behandeling. Je kunt ook besluiten om je niet (meer) te laten behandelen. Soms kan een behandeling, wanneer deze al is begonnen, niet direct worden stopgezet. Het kan ook nodig zijn om een behandeling af te maken voor je eigen veiligheid.

Wat gebeurt er als ik niet in staat ben om toestemming te geven?

In noodgevallen mogen zorgverleners handelen zonder jouw toestemming.

Een voorbeeld: behandeling zonder toestemming bij ernstig ongeval

Bij een auto-ongeluk raak je bewusteloos en word je met spoed naar het ziekenhuis gebracht. Natuurlijk word je dan behandeld, ook al heb je geen toestemming kunnen geven. De behandeling is in jouw eigen belang en de zorgverlener kan niet wachten tot je weer bij kennis bent. Wanneer er voldoende tijd is, wordt er wel overlegd met jouw partner of naaste.