Patiëntenrechten

Je kunt iemand als vertegenwoordiger aanwijzen met een volmacht. Dat is een document waarin je aangeeft wie de beslissingen voor jou mag nemen als jij dat zelf niet meer kunt. Een wilsverklaring is een document waarin je je wensen over medische behandelingen vastlegt, voor als je zelf niet meer kunt beslissen.

Met deze documenten maak je het voor anderen duidelijk wat je wilt als je het zelf niet meer kunt zeggen.

Je hebt het recht om je medisch dossier in te zien, bijvoorbeeld bij je huisarts of tandarts. En je hebt recht op een kopie. Die krijg je meestal binnen een maand na je verzoek van je zorgverlener. 

Krijg je geen inzage? Dan kun je een klacht indienen. Meestal kun je ook online via een patiëntenportaal of een persoonlijk gezondheidsomgeving (PGO) je dossier bekijken.

Dat hangt van de leeftijd af. Ouders beslissen voor kinderen tot 12 jaar. Kinderen van 12 tot 16 jaar beslissen samen met hun ouders. Vanaf 16 jaar mogen jongeren zelf beslissen.

Ja, zorgverleners moeten kinderen op een begrijpelijke manier uitleg geven over hun behandeling, ook als ze zelf niet mogen beslissen.

Na je overlijden mogen je naasten je medisch dossier alleen inzien als je daar tijdens je leven uitdrukkelijk toestemming voor hebt gegeven. Deze toestemming kun je schriftelijk of elektronisch vastleggen bij je zorgverlener. Zonder deze toestemming blijft het beroepsgeheim van de zorgverlener ook na je overlijden van kracht, en hebben je naasten geen recht op inzage.

Bekijk de infographic

Ja. Je hebt recht op een second opinion. Je kunt die aanvragen bij een andere zorgverlener als je twijfelt over een diagnose of behandeling. Meestal heb je hiervoor een verwijzing van je huisarts of specialist nodig. Bespreek je wens eerst met je huidige arts. De kosten worden vaak vergoed door je zorgverzekering, maar check dit vooraf.

Ja, je mag zelf een huisarts kiezen, maar de huisarts is niet verplicht je aan te nemen, bijvoorbeeld als de praktijk vol is. Bij spoed moet een huisarts je wel altijd helpen. 
Ook kun je andere zorgverleners kiezen, maar bij sommige zorgverzekeringen heb je niet altijd volledige keuzevrijheid in zorgverleners.

Ja, je mag altijd een behandeling weigeren, zelfs als een arts die aanbeveelt. Je zorgverlener moet je goed informeren over de gevolgen van je keuze.
Je mag ook kiezen voor een andere behandeling. De zorgverlener moet je beslissing respecteren. 

Ja, je mag een gesprek met je arts opnemen voor eigen gebruik. Je hoeft dit niet te melden, maar het is netjes om het te zeggen. Beeldopnamen moet je wel vooraf melden. Een opname helpt je om de informatie later rustig terug te luisteren, vooral als het gesprek ingewikkeld of emotioneel is.

Voordat je een officiële klacht indient, kan het verstandig zijn om eerst met je zorgverlener te praten. Maar het kan behoorlijk lastig zijn om je onvrede open en eerlijk te bespreken. Je zorgverlener is getraind om als deskundige op te treden. Je kunt je al snel de zwakkere voelen. Waarschijnlijk spelen bij jou gevoelens mee. Of voel je je onzeker over je diagnose, je behoefte aan zorg, of het verloop van je behandeling. Toch heeft het voordelen om met je zorgverlener te bespreken wat je dwars zit. Hij zal zijn reactie geven en ingaan op je punten. Als hij een fout heeft gemaakt, kan hij jou eerst zelf uitleggen wat er is gebeurd. Soms is er een misverstand. In een gesprek kan dat worden recht gezet.

Wat mag je verwachten van zo’n gesprek?
Elke zorgverlener moet openstaan voor een gesprek over een klacht of kritiek. Ook hij kan fouten maken. Het hoort bij zijn vak om kritisch naar zijn eigen handelen te kijken en van fouten te willen leren. Als het goed is, vertelt je zorgverlener je bij het eerste contact al dat je je vragen kunt stellen of onvrede kunt uiten. Bedenk wel dat je zorgverlener ook andere patiënten heeft. Misschien is het moment niet geschikt om rustig over je onvrede te praten. Maak dan samen een nieuwe afspraak.

Neem iemand mee
Een gesprek over een klacht is lastig. Misschien ben je bang dat je zorgverlener vindt dat je zeurt of dat je nadeel van je klacht ondervindt bij de behandeling. Neem daarom een familielid of vriend(in) mee om samen met jou het gesprek te voeren. Hij kan dan bijvoorbeeld aantekeningen maken of je helpen om je punten goed te vertellen.

De zorgverlener kan in overleg met jou een vertrouwenspersoon, dan wel de klachtenfunctionaris of bemiddelaar van de instelling inschakelen. Soms is het zinvol als zijn leidinggevende bij het gesprek aanwezig is, of een collega. Je kunt bezwaar maken tegen aanwezigheid van anderen bij het gesprek over je klachten. Daar moet de zorgverlener dan rekening mee houden. Bij onenigheid over de diagnose of medische behandeling kun je ook een andere deskundige om zijn mening vragen. Je vraagt dan een tweede mening (second opinion). In principe vergoedt je zorgverzekering dat. Vraag dit voor de zekerheid na.

De klachtenfunctionaris
Kom je er samen met je zorgverlener niet uit? Is er meer nodig om jouw klacht op te lossen? Dan zal je zorgverlener je verwijzen naar de klachtenfunctionaris. Hij zal proberen om op een informele manier samen met jou tot een oplossing te komen. De klachtenfunctionaris is onpartijdig, hij is formeel verbonden aan een of meerdere zorgaanbieders, maar heeft wettelijk een onafhankelijke functie. Hij spreekt geen oordeel uit over de klacht. Hij probeert vooral de zorgverlener en jou weer met elkaar in gesprek te brengen.

Niet in het dossier
Verslagen van klachtgesprekken horen niet in het medisch dossier. Deze procedure gegevens dienen apart te worden bewaard. Het enige dat de zorgverlener mag opschrijven in het medisch dossier zijn afspraken over jouw behandeling die tijdens een gesprek over jouw klacht zijn gemaakt. Bijvoorbeeld afspraken over een tweede operatie of over een andere therapie.